Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu)
Ortaklığın Giderilmesi yani diğer bir adıyla İzale-i Şuyu davaları günümüzde çok sık rastlanılan davalar arasında yer almaktadır. Söz konusu taşınır veya taşınmazlarda hak sahibi olan paydaşların dava yolu ile ortaklıklarını sona erdirip kendi paylarına düşen haklarını almaları ve sonrasında ise ortaklığın son bulmasıdır. Yargıtay içtihatlarında şu şekilde tanımlanmaktadır: “Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.”
Daha iyi anlamak için öncelikle paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyet tanımlarını yapmak gerekmektedir. Kısaca açıklamak gerekir ise;
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu 688. Maddesi:( Paylı Mülkiyet)
- Birlikte mülkiyet
I. Paylı mülkiyet
1. Genel kurallar
Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir.
Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.
Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur. Pay devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir.
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu 701. Maddesi:( Elbirliği Mülkiyet)
Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.
A-İzale-i Şuyu Davası İçin İzlenmesi Gereken Adımlar
- Öncelikle paydaşların hepsi yurtiçinde yaşıyor ve T.C. vatandaşlığına sahip ise bulundukları yerdeki noterlerden İzale-i Şuyu Davası açmak isteyen paydaş veraset ilamı alması gerekmektedir.
- Eğer paydaşlardan biri yurtdışında yaşıyor ise veraset ilamı almak için gerekli belgeler sırasıyla:
- a) Mirasçılık belgesi çıkarılmasına ilişkin talep içeren dilekçe,
- b)Miras bırakana ait Ölüm Belgesi,
- c)Nüfus Kayıt Örneği
- Mirasçılık belgesi için talep edilen dilekçenin doğru yazılması oldukça önemlidir. Taslak metinlerin kullanılması halinde dilekçe esasa ve usule ilişkin birçok hatayı barındırması kaçınılmaz olacaktır. Dilekçenin yazılmasında uzman bir avukata danışmakta fayda vardır. Aksi halde bu durum veraset ilamının iptaliyle sonuçlanacak kadar ciddi sonuçlara sebebiyet verebilir.,
- Söz konusu yukarıda bahsedilen adımları eksiksiz bir şekilde yerine getirdikten sonra uzman bir avukat aracılığı ile İzale-i Şuyu dava dilekçesi, alınan veraset ilamındaki bilgiler doğrultusunda özenle ve dikkatlice hazırlanması gerekmektedir.
B-İzale-i Şuyu Davasında Paylaşım Usulü Nasıl Olur?
Söz konusu paydaşlar arasında paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyeti halinin bulunduğu durumlarda bu ortaklık halinin giderilmesi için açılan davalardır. Paylaşmayı isteme hakkı paylı mülkiyet için Türk Medeni Kanunu madde 698’de düzenlenmiştir;
“Hukuki bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.
Paylaşmayı isteme hakkı, hukuki bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmi şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir.
Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.”
C-İzale-i Şuyu Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davasında yetkili mahkeme taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesidir. Görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Bu konuda herhangi hak kaybına uğranılmaması ve iyi bir şekilde yönetilmesi için alanında uzman bir avukat ile çalışmak tarafların menfaatine olacaktır.
D-Ortaklığın Giderilmesi Davası Ne Kadar Sürer?
İzalei şuyu davaları dilekçenin taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesinde ki Sulh Hukuk Mahkemesi’ne verilmesi ile başlar. Genellikle duruşmalar sırasında mahkemenin, mülkiyetin durumunu anlamak ve güncel değer tespitini sağlamak için bilirkişi tayin etmesi ve keşif yoluna başvurması gerekecektir. Bilirkişi raporunun hazırlanması ve diğer delillerin toplanması ile birlikte sürecin toplam 1.5 yıla yakın süreceğini öngörmek mümkündür. Ancak tüm diğer davalar gibi İzale-i Şuyu davaları da dava içerisindeki değişkenlere göre daha uzun ya da daha kısa sürebilmektedir.
E-Ortaklığın Giderilmesi Davası Masrafları Nelerdir ?
Ortaklığın giderilmesi davası diğer hukuk davalarında olduğu gibi harç ücretinin ödenmesini gerektirmektedir. Dava açarken davacının harç ve dava giderini ilgili mahkemeye yatırması şarttır. Ortaklığın giderilmesi davası harç ücretleri maktu harç olarak belirlenmiştir. Yani ödenmesi gereken ücret taşınmazın değeriyle orantılı olmak zorunda değildir. Davanın açıldığı tarihte kanunen belirlenen ücret ne kadar ise o kadar ödemesi yapılmalıdır. Bunun dışında ortaklığın giderilmesi davası masrafları içerisinde avukatlık ücretleri ve mahkeme giderleri de sayılabilir. Söz konusu bu dava harçları ve masrafları, dava sonuçlandığı zaman ortaklara payları(hisseleri) oranında paylaştırılır.
Av. Mehmet AYTAÇ
